Τα προβλήματα ψυχικής υγείας είναι καταστάσεις που αφορούν δυσκολίες στην ψυχολογική κατάσταση του ατόμου, στη συμπεριφορά, ή σε διάφορες λειτουργίες του. Συχνά είναι δύσκολο να καθορισθεί το όριο μεταξύ του φυσιολογικού και παθολογικού, δηλαδή δεν είναι πάντα τελείως ξεκάθαρο που σταματάει η φυσιολογική κατάσταση και που αρχίζει το πρόβλημα ψυχικής υγείας. Χρειάζεται επομένως η συμβουλή κάποιου ειδικού προκειμένου να γίνει η σωστή εκτίμηση.
Στην αιτιολογία των προβλημάτων ψυχικής υγείας ενέχονται παράγοντες βιολογικοί, ψυχολογικοί και περιβαλλοντικοί, δηλαδή οικογενειακοί και κοινωνικοί. Ο βαθμός συμμετοχής του κάθε παράγοντα ποικίλλει ανάλογα με τη φύση του εκάστοτε προβλήματος.
Τα προβλήματα ψυχικής υγείας συνήθως δεν εμφανίζονται χωρίς να έχουν προϋπάρξει κάποιες προηγούμενες ενδείξεις. Επομένως το τι θα συμβεί κατά την πορεία της ανάπτυξης του ατόμου είναι σημαντικό, όσον αφορά την εμφάνιση ψυχικής ομαλότητας ή ψυχοπαθολογίας. Εάν τα στάδια ανάπτυξης προχωρούν ομαλά και επιτυγχάνονται τα εκάστοτε ψυχολογικά επιτεύγματα τα οποία συνδέονται με τη συγκεκριμένη φάση, τότε έχουμε κάποια ένδειξη για ψυχική ομαλότητα. Εάν υπάρχουν δυσκολίες σε μια φάση ανάπτυξης τότε η επόμενη φάση ξεκινάει με κάποια επιβάρυνση και αυξάνει ο κίνδυνος για την εμφάνιση ψυχοπαθολογίας. Ορισμένες φορές όμως η επόμενη ηλικιακή περίοδος δίνει τη δυνατότητα για καινούρια επεξεργασία των προβλημάτων και επίτευξη καλύτερης λύσης και καλύτερης δόμησης της προσωπικότητας.
Βασικό για την αποφυγή της ψυχοπαθολογίας είναι η πρόληψη, δηλαδή
(1) η εξασφάλιση συνθηκών στη ζωή του παιδιού που να διασφαλίζουν κατά το δυνατόν το ψυχολογικά καλό περιβάλλον και
(2) η έγκαιρη παρέμβαση όταν εμφανισθούν οι πρώτες ενδείξεις συμπεριφορών που θα μπορούσαν, αν παραμείνουν, να οδηγήσουν σε αυξημένες πιθανότητες για εμφάνιση ψυχοπαθολογίας.
